Nghe các cao niên trong làng kể, xưa món bánh này dùng để tiến vua, thể hiện lòng tôn kính, mối quan hệ quân - vương sắt son. Ngày nay, bánh gio trở thành nét ẩm thực độc đáo, lưu giữ đậm nét văn hóa, tình người Hạ Mỗ.
Nhắc tới Hạ Mỗ người ta thường nghĩ ngay đến mảnh đất cổ xưa có bề dày lịch sử, văn hóa truyền thống từ rất lâu đời. Theo dòng thời gian từ thế kỷ VI tức cách ngày nay trên một ngàn bốn trăm năm, mảnh đất này đã đi vào lịch sử, bởi lẽ từ xa xưa đây chính là kinh đô của nước Vạn Xuân dưới triều Hậu vua Lý Nam Đế.
Người ở Hạ Mỗ từ xưa tới nay luôn tự hào về địa danh của quê cha mình, như qua câu thơ cửa miệng của người dân nơi đây: “Đất này là đất cố đô/ Người trung, trung tự thuở xưa đến giờ”. Không những thế, Hạ Mỗ còn là nơi sản sinh ra nhiều sản vật truyền thống được nhiều người ưa chuộng và được người dân nơi đây gìn giữ cho tới tận ngày nay. Món bánh gio Hạ Mỗ là một nét đặc trưng như vậy.
Theo đó, loại bánh này được làm hoàn toàn từ gạo nếp, sau đó đem ngâm với nước gio, sau khi ngâm đủ thời gian thì đem luộc lên, nghe tưởng chừng khá đơn giản nhưng để làm ra được chiếc bánh gio ngon đúng vị thì cần một công đoạn chuẩn bị, làm bánh khá công phu và tỉ mỉ. Các công đoạn cần có độ chính xác nhất định.
Theo kinh nghiệm hơn 50 năm gắn bó với nghề làm bánh gio truyền thống bà Nguyễn Thị Thì cho biết: Nguyên liệu tạo nên một chiếc bánh gio ngon khá đơn giản, chỉ bao gồm: gạo nếp, nước gio và măng khô. Bánh sẽ được gói bằng lá dong đã luộc kỹ, không thể thay thế lá dong bằng các loại lá khác.
Hiện nay, những địa phương làm bánh gio đều có những hình thức khác nhau khi gói bánh, có nơi bánh được gói thành hình vuông, có nơi lại được gói thành hình chữ nhật, hình tam giác... Riêng ở làng Hạ Mỗ bánh được gói theo hình trụ tròn, mỗi chiếc bánh dài khoảng 10cm. Lá dong dùng để gói bánh phải được luộc kỹ càng thì mới đem gói. Bánh gói xong được xếp ngăn nắp vào trong nồi, mỗi một lượt sẽ được phủ một lớp măng khô. Được biết thêm, măng khô cũng là một trong những nguyên liệu khác biệt và đặc trưng tạo nên hương vị và màu sắc thắm đỏ đặc trưng bánh gio truyền thống của người Hạ Mỗ.
Bánh gio làng Hạ Mỗ khi thành phẩm, bóc bánh ra phải có màu đỏ tươi giống màu quả cà chua chín, bánh có độ bóng đặc trưng và hạt gạo đã chín nhuyễn. Khi thưởng thức bánh, bánh dẻo, có vị hơi nồng nồng của nước gio, khi ăn cảm nhận được vị thanh mát nơi đầu lưỡi thì bánh mới đạt được tiêu chuẩn. Để đạt được những tiêu chuẩn như vậy là công sức, sự tỉ mỉ, khéo léo của những người nghệ nhân làm bánh, cũng như sự chăm chút đầy khéo léo cho sản phẩm của mình. Thế nên cho tới tận bây giờ, bánh gio Hạ Mỗ không chỉ là đặc trưng trong mâm cỗ Tết của người dân trong làng mà có cả trong mâm cỗ của những gia đình yêu thích món ăn dân dã, thơm ngon này.
Từ những nguyên liệu dân dã, gắn bó với chân quê ruộng đồng qua bàn tay khéo léo, tỉ mẩn chăm chút của người nghệ nhân làm bánh, bánh gio Hạ Mỗ đã thực sự chinh phục được khẩu vị của khách tứ phương. Bánh gio của người dân Hạ Mỗ không chỉ được phục vụ dịp tết Nguyên Đán mà còn phục vụ những ngày lễ ý nghĩa trong năm như rằm tháng Bảy, lễ Vu Lan báo hiếu... Bánh tượng trưng cho sự vui vầy của gia đình, sự sum họp con cháu hay lòng kính hiếu của con cháu với cha mẹ trong dịp Tết đến xuân về.
Comments